Opinie Anne Houtsma.

Het grondwaterpeil daalt wereldwijd op veel plekken, en die daling gaat de laatste tijd ook nog eens sneller. Op sommige plekken is het wel een halve meter per jaar, blijkt uit een nieuwe studie, gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Nature.ppDe onderzoekers namen 170.000 waterputten mee in hun analyse. Die putten zijn onderdeel van 1.673 grondwatersystemen in meer dan veertig landen. Van die systemen laat 36 procent een daling van ten minste tien centimeter per jaar zien, en 12 procent zelfs een daling van een halve meter of meer.ppIn 30 procent van de onderzochte gebieden versnelde de daling van het grondwaterpeil zich sinds 2000. Dat was vooral het geval in streken met een droog klimaat waar water wordt gebruikt voor irrigatie. Dat levert in kuststreken het gevaar op dat zout zeewater in het grondwater terechtkomt. Ook op andere plekken kan de landbouwproductie in gevaar komen.ph2Winning onrendabelh2pBehoorlijk verontrustend, vindt Marc Bierkens, hydroloog aan de Universiteit Utrecht en zelf niet betrokken bij de studie. Als je kijkt naar Iran, Mexico, maar ook naar Californi en de High Planes in de VS, dan zie je dat het grondwaterpeil binnenkort zo laag wordt dat het voor landbouw niet meer economisch haalbaar is om het te winnen.ppDe vraag is hoe je dat moment zo lang mogelijk kunt uitstellen, zegt hij. De daling is bovendien veelal het sterkst in gebieden waar de voedselveiligheid afhangt van het grondwaterpeil. Die relatie is echt een punt van zorg als het gaat om de toekomstige voedselveiligheid.ph2Soms ook stijgingh2pAan de ander kant is het grondwaterpeil op meerdere plekken juist weer gestegen. In 6 procent steeg het peil met 10 centimeter per jaar, in 1 procent zelfs met 0,5 meter of meer. Dat is vooral te danken aan beleidsmaatregelen.ppIn de Thaise hoofdstad Bangkok steeg het peil nadat nieuwe regels beperkingen stelden aan het oppompen van water, en in het Amerikaanse Albuquerque werd met succes oppervlaktewater toegevoegd aan het grondwater. De onderzoekers hopen dat op meer plekken wordt gekozen voor maatregelen die grondwaterconsumptie terugdringen en het grondwater aanvullen.ph2Monnikenwerkh2pBierkens noemt het onderzoek echt monnikenwerk. Het laat op basis van lokale metingen zien hoe het wereldwijd staat met het grondwater in gebieden waar uitputting plaatsvindt. Vanwege het hoge aantal meetpunten is een deel van het werk geautomatiseerd, en dat ziet hij wel als aandachtspunt: In India bijvoorbeeld zitten sommige meetpunten naast irrigatiekanalen. Dan weet je eigenlijk niet wat je nu precies meet.ppDe daling van het grondwaterpeil was eerder al gemodelleerd door wetenschappers, onder wie Bierkens. Ook was het al gemeten met satellieten. Maar metingen aan de grond leveren informatie op die we eerder niet hadden. In het zuiden van India blijkt bijvoorbeeld de daling groter dan verwacht. Ook de versnelling van de daling van de grondwaterspiegel sinds 2000 bleek nog niet uit eerdere studies. We hebben pas satellietgegevens sinds 2003, dus die vergelijking konden we niet maken.ph2Dalend Nederwaterh2pDe problematiek van het dalende grondwaterpeil speelt vooral in Afrika, Azi en MiddenAmerika, maar dat betekent niet dat Nederland gevrijwaard blijft. Tot de zomer van 2018 dacht ik: dit geldt niet voor Nederland. Maar door de droogte werd toen zoveel water aan de grond onttrokken, dat we de achterstand in 2019 niet meer konden inlopen. Het zal bij ons niet structureel gaan spelen, maar het kan zeker een probleem worden in perioden van een aantal jaren.p